Zoals we in de pagina over de verspreiding van de Omta’s over de wereld zagen we dat de Omta’s zich vooral aan de westkust van de VS hebben gevestigd. De vraag is nu hoe dat zo is gekomen.
Door de snelle bevolkingsaanwas in Nederland en door de import van goedkoop graan uit de VS na het einde van de burgeroorlog in 1865 zijn de perspectieven in de landbouw aan het eind van de 19e eeuw zeer verslechterd. De graanprijs keldert met tweederde, van ƒ 12,50 per hl in 1877 tot ƒ 4,– per hl in 1895.Omdat land in het westen van de VS goedkoop wordt aangeboden leidt dit tot een grote emigratie van Europeanen naar Noord-Amerika. Onder hen bevinden zich tussen 1870 en 1914 138.000 Nederlanders. Hoewel het in Groningen eerst vooral gaat om verarmde landarbeiders, zitten er later onder de emigranten ook Groningse boeren. Naast financiële aspecten spelen bij hun emigratie vaak ook godsdienstige aspecten een rol.
Zoals ik al schreef in de pagina over de eerste Omta, Derk Arends, zal met name de oudste zoon van zijn derde zoon Aldert Derks Omta, Derk Alderts Omta, nageslacht krijgen dat emigreert naar de VS. Hij trouwt met Grietje Willems van der Ploeg. Zij krijgen negen kinderen waaronder vier zonen. De jongste zoon, Tun (Teunis, Tuinis) Omta (1863-1940) trouwt op 3 juni 1891met Rijma (Reina) Jans Veldman en emigreert ‘omdat hij genoeg heeft van het ploeteren op de kleine boerderij in Godlinze’ in 1898 naar de VS. Zij worden gesponsord door Jacob Kimm en Willemina Omta (1866-1951), een nicht van Tun[i] die eerder geëmigreerd zijn naar Gallatin County, Manhatten, Montana, waar zij ook in de buurt van gaan wonen. Rob Kroes geeft een paar mooie foto’s van het boerenbedrijf in de Gallatin Vallei in 1884 (afb. 1 en 2).
1: Oogst in de Gallatin Vallei, Montana
2: De Mouterij in Manhattan
Kleindochter Norma Field-Omta (1932-2018) beschrijft in ‘The Story of the Omta Family’ aan de hand van verslagen van directe familieleden hoe Tuns emigratie verliep en hoe het verder zou gaan met zijn kinderen en kleinkinderen (afb. 3).[ii]
 |
 |
3: The Story of the Omta Familly en de auteur, de in 2018 overleden Norma Field-Omta
Op 29 augustus 1901 komt het tot een scheiding[iii] en Tun besluit terug te keren naar Groningen, zat van het ‘graven van sloten’. Hij laat Rijna en drie kinderen in de VS achter. Zij gaat verder als babyoppas en naaister en sterft aan geelzucht in 1913. Ze krijgen twee dochters en één zoon, Derk Teunis Omta (1893-1946). Hij trouwt in 1923 in Yakima, Washington met Augusta Oord (1903-1995). Zij krijgen 11 kinderen, waaronder Norma Field-Omta. Na gewerkt te hebben als leraar in Ruff, Washington en in Los Angeles, koopt Derk Teunis in 1929 een boerderij in Sunnyside, Washington met ongeveer 3 ha land. Helaas stort vlak na de aankoop de effectenbeurs van New York in en breekt de Grote Depressie uit. De situatie is zeer moeilijk, Derk Teunis en zijn vrouw gebruiken elke stukje land om groenten en vruchten te verbouwen. Alle kinderen moeten meehelpen om de eindjes aan elkaar te knopen en Derk Teunis wordt conciërge op een school en vindt werk als huis-aan-huis verkoper van landbouwproducten, zoals insecticiden, bij de Watkins Company, in de 40’er jaren het grootste ‘direct sales’ bedrijf ter wereld. Teunis overlijdt in 1946 in Sunnyside en laat de boerderij met 1 koe, 12 kippen en 6 kalkoenen na, die zijn vrouw later verkoopt.
Uit het overlijdensbericht van hun derde kind, Irene Tina Michael-Omta (1927-2009) blijkt hoe moeilijk de situatie dan nog steeds is. Ze kan na de dood van haar vader een jaar niet naar school omdat ze voor haar acht jongere broers en zussen moet zorgen en het huishouden moet runnen, zodat haar moeder en haar oudere broer en zus de kost kunnen verdienen. Ook blijkt hoe belangrijk het Christelijk geloof is voor het gezin van Derk Omta. Er wordt namelijk vermeld dat ze ondanks al haar werkzaamheden thuis, toch getrouw de erediensten bij in de ‘Sunnyside Christian Reformed Church’ blijft volgen.
Ook Rob Kroes geeft een interessant inzicht in de religieuze situatie in Gallatin County, Montana, die aan de die in Nederland doet denken, op basis van een brief van Willemina Kimm-Omta van December 1930 over religieuze ruzies: There is turmoil here in every area, church, and school. Many people leave church who have come to different views. There are alien preachers here, and there they come to see the light, they say. They find the preaching more appealing. There is a whole awakening going on. They can tell what the Lord had done to their souls. They do not believe in child baptism anymore, nor in many other things. That is why they can no longer go to church here. The millennium is all they can talk about. They have themselves baptized again in the river. It is a strange world nowadays…. But I think it is good for all of us. People talk much more about God’s Word than before.
Augusta Oord laat bij haar dood in 1995 36 kleinkinderen, 39 achterkleinkinderen en één achterachterkleinkind na, en zij en haar man zijn daarmee de belangrijkste stamouders van de Omta’s in de VS.
Specifieke literatuur
Rob Kroes 1989, Windmills in Montana. Dutch settlement in the Gallatin Valley, The Magazine of Western History, 39 (4), 40-51
Rob Kroes 1992, The Persistence of Ethnicity: Dutch Calvinist Pioneers in Amsterdam, Montana, University of Illinois Press
Norma Field-Omta, 1995, The history of the Omta Family
Willem Dirk Omta 1967, in Norma Field-Omta, 1995, The Story of the Omta Family
[i] Zij is een dochter van Klaas Omta, de 5e zoon van Aldert Derks Omta.
[ii] De bovenstaande citaten komen van haar moeder. Omdat Norma Field-Omta uiteraard vooral geïnteresseerd was in de tak van de Omta’s die naar de VS emigreerde, gaat Willem Dirk Omta in haar verslag dan ook met name in op de stamboom van Aldert Derks Omta. Hij meldt dat Aldert Derks ieder kind omgerekend zo’n € 140.000 naliet. Maar zijn oudste zoon Derk Alderts Omta had ook weer 8 kinderen, dus dan wordt de spoeling dun. In het Groningse erfrecht kregen alle kinderen een gelijk deel van de erfenis, ook als ze de boerderij niet overnamen.
[iii] Interessant genoeg geeft Rijna in 1910 aan weduwe te zijn van Tun Omta. Ook in geen van de stukken van Norma Field-Omta komt naar voren dat er een scheiding (waarschijnlijk van tafel en bed) heeft plaatsgevonden. Klaarblijkelijk is de scheiding zo veel mogelijk stilgehouden in de gemeenschap.